Lubliniec. Herb tego miasta skrywa tajemnicę. Czy udało się ją wyjaśnić autorom książki "Tajemnice lublinieckiego herbu"?

Co dzień ogląda go wiele osób, ale nie wiadomo, kiedy powstał. Wielokrotnie zmieniała się jego kolorystyka, przekłamywano jeden z elementów. Drugi do tej pory nie doczekał się wiarygodnego wyjaśnienia. Czy udało się to autorom książki "Tajemnice lublinieckiego herbu"? "To jedynie hipoteza, ale naszym zdaniem najbardziej prawdopodobne wyjaśnienie tej zagadki" – napisali Piotr Kalinowski i Olgierd Kniejski.

Publikacja ukazała się w 740-lecie nadania praw miejskich Lublińcowi. Od tego czasu herb miejski zmieniono kolejny raz. Gdy Kniejski i Kalinowski pisali książkę, herbem Lublińca była "(...) tarcza dwudzielna w słup. W błękitnym polu pobocznicy prawej znajduje się wizerunek orła złotego bez korony, zwróconego w prawo. W błękitnym polu pobocznicy lewej znajduje się pięć złotych gwiazd heraldycznych, sześciopromiennych, w dwóch rzędach w słup, w układzie trzy i dwa".

W lutym 2016 roku Rada Miejska w Lublińcu uchwaliła zmiany: prawe pole otrzymało barwę czerwoną, a gwiazdy srebrną.

Kiedy nadano Lublińcowi herb i jak wyglądał? Z pewnością wyjaśniłby to dokument jego nadania, ale ten nie zachował się i miasto nad Lublinicą nie jest odosobnionym przykładem. Jak podają Kalinowski i Kniejski, w przypadku Górnego Śląska dokumenty herbowe zachowały się jedynie dla Tarnowskich Gór, Miasteczka Śląskiego, Gliwic i Opawy.

Wielu historyków zakłada, że herb nadano Lublińcowi około roku 1272, wówczas Władysław, książę opolski miał dokonać lokacji miasta. Kalinowski i Kniejski dowodzą w swej książce, że herb musiał być inny od znanego dzisiaj. Wiadomo, że najstarszy zachowany wizerunek herbu Lublińca widnieje na skradzionym dokumencie z 1565 r. potwierdzającym przywileje miejskie dla Woźnik. Kiedy powstał? Około 1500 r. przybyli do księcia Jana zwanego Dobrym rajcy, prosząc o wystawienie potwierdzenia przywilejów, praw i wolności dla miasta, gdyż wszystkie dokumenty spłonęły podczas wielkiego pożaru Lublińca. Opisujący to dokument nie wspomina o herbie, ale przy okazji jego wystawienia lub krótko po tym, "mogło mieć miejsce nadanie nowego herbu miastu Lubliniec. Herbu, którym (z niewielkimi zmianami) władze miejskie posługują się po dzień dzisiejszy, i którego symboliki po dzień dzisiejszy nie udało się nikomu odczytać" — twierdzą Kalinowski i Kniejski.   

Jak wyjaśnić symbolikę lublinieckiego herbu? Heraldycy są obecnie zgodni co do tego, że w herbie Lublińca powinien być orzeł górnośląski, gdyż miasto zostało założone przez księcia opolskiego. Nie zawsze tak było. "Przykładem przekłamań może być zastosowanie w lublinieckim herbie zamiast orła górnośląskiego — orła państwowego z herbu królestwa Prus, orła dolnośląskiego czy nawet orła z herbu przedwojennego województwa śląskiego" — czytamy w publikacji. Zmieniała się także kolorystyka, np. tło czerwono-błękitne zastępowało zielono-czerwone. Każdy z heraldyków inaczej uzasadniał barwy, sięgając do historii Lublińca.

Najwięcej problemów sprawiło badaczom wyjaśnienie symboliki pięciu gwiazd. H. Saurma, jeszcze w XIX wieku, gdy pojawiły się pierwsze prace dotyczące lublinieckiego herbu, wywiódł je od trzech gwiazd z herbu rodu Garnier, ale potem wycofał się z tej tezy. Wielu heraldyków opisując lubliniecki herb nawet nie podjęło próby wyjaśnienia tego symbolu. "Wszyscy badacze lublinieckiego herbu, o ile próbowali rozwiązać zagadkę pojawienia się w nim symboliki pięciu gwiazd, odwoływali się do symboliki świeckiej, a ta nigdzie nie potrafiła ich zaprowadzić. Dlatego postanowiliśmy sprawdzić, czy możliwe jest wyjaśnienie znaczenia pięciu gwiazd w lublinieckim herbie przy odwołaniu się do symboliki sakralnej" – napisali Kalinowski i Kniejski.

Czy jest to uzasadnione w górnośląskiej heraldyce? Gwiazda wpisana w koło, którą znajdujemy w herbie Woźnik symbolizuje Opatrzność Bożą, gałąź winnej latorośli w herbie Strzelec Opolskich to symbol Jezusa Chrystusa, wieża w herbie Gliwic — Najświętszej Marii Panny, klucz w herbie Toszka — św. Piotra. Przykładów jest znacznie więcej. "W miarę szybko udało się ustalić, że owe pięć gwiazd symbolizuje św. Jana Nepomucena — patrona Korony Czeskiej i Śląska, patrona tajemnicy oraz obrońcę przed powodziami" — konkludują Kalinowski i Kniejski. Pięć gwiazd można zobaczyć w Pradze na moście Karola w miejscu, z którego wrzucono ciało świętego do Wełtawy. To potwierdzałoby tezę, że Nepomuk jest patronem Lublińca. Przed czym miał chronić miasto? Z jakiego powodu wybrano jego patronat? Tego już nie wyjaśniono. 

Książka zawiera jeszcze jedną tajemnicę. "Publikacja stanowi wotum dla Świętego Jana Nepomucena w podziękowaniu za cud" — czytamy na stronie tytułowej. Jaki cud? Może z czasem autorzy zechcą ją wyjawić.

[ZT]321[/ZT]